Vitir Namazı -3





Author: Rasim HANER - min read. - Post Date: 10/26/2021
Clap

 93. DERS

Kunut duasını okuyamayan kimse, Fakîh Ebu’l-Leys’in tercihine göre “Allahümmeğfirlî = Allahım beni affet!” der ve bunu üç kez tekrarlar. Tecnîs adlı eserde ise “Rabbenâ âtinâ fiddünyâ haseneten...” duasını okuyabileceği ifade edilmiştir ki, bu aynı zamanda Hanefi ulemasının tercihidir. Sadruşşehîd’in ifadesine göre de üç defa “Yâ Rabbi” der. Bunlar, tercih edilen üç görüştür. 

Üçüncü rekatta kunutu unutan, rükuda ya da rükudan doğrulunca hatırlarsa, sahih kavle göre ne rükuda ne de rükudan kalkınca kunut okumaz. Sonunda sehiv secdesi yapar. Eğer rükudan kalkınca kunut okursa, kunuttan sonra rükuyu ikinci kez yapmaz, doğrudan secdeye gider, sonra da sehiv secdesi yapar. Çünkü kunutu asıl yerinde okumamış, dolayısıyla da vacibi geciktirmiştir. 

Eğer imam, cemaat kunutu bitirmeden ya da daha kunuta başlamadan rükuya giderse, cemaat imamla beraber rüku yapmayı kaçırmaktan korkarsa imama tabi olur ve hemen rükuya gider. Bu evlâ olandır. Çünkü imama tabi olmak vaciptir. Kunutla meşgul olmak ise, bu vacibi kaçırmasına sebebiyet verir. Ancak rükuda imamı yakalayamama endişesi yoksa, kunutunu okur öyle rükuya gider. Böylece kunut ve imama tabi olma vaciplerini beraber yapmış olur. 

İmam kunutu terk ederse, cemaat rükuda imama yetişememe endişesi olmadıktan sonra kunutu okuyup rükuya gider. Yine bu durumda iki vacibi de imkan ölçüsünden yerine getirmiş olur. Eğer kunutu okuduktan sonra imama yetişemeyecekse, kunutu terk eder ve imama tabi olur. Çünkü imama tabi olmak evlâdır. 

Cemaat, vitir namazının üçüncü rekatın rükusunda imama yetişirse, hükmen kunutu okumuş sayılır. Kalan rekatları kaza ederken tekrar kunut okumaz. Böyle biri tıpkı üçüncü rekata yetişip kunutu okuyan kişi gibidir. Bu kişinin kalan rekatları kaza ederken tekrar kunut okumayacağı konusunda icma vardır. Çünkü şeriatta böyle bir uygulama yoktur. 

Sadece Ramazan’da cemaatle vitir kılmak müstehaptır. Bu konuda icma vardır. Çünkü bu konuda rivayet vardır. Teravih dışındaki nafileleri cemaatle kılmak mekruhtur. İhtiyata uygun olan, Ramazan dışında vitir namazını cemaatle kılmamaktır. 

Ramazan’da vitir namazını cemaatle kılmak, gecenin sonunda tek başına kılmaktan daha faziletlidir. Kadıhan’ın tercihi bu yöndedir. O, bunun sahih olduğunu söylemiştir. Çünkü cemaat caiz olunca, vitri cemaatle kılmak daha faziletlidir. Ayrıca Hazreti Ömer, vitir namazında insanlara imamlık yapmıştır. Kadıhan’ın dışındaki alimler ise, bunun tersini sahih görmüşlerdir. en-Nihaye adlı eserde bu şekilde geçmektedir. Buna göre, alimlerimiz, kişinin evinde tek olarak kılmasını tercih etmişlerdir. Çünkü sahabenin hepsi, vitir namazını cemaatle kılmamıştır. Evet, Hazreti Ömer sahabeye vitirde imamlık yapmıştır ama Übey b. Ka’b yapmamıştır. 

el-Fetih ve el-Bürhan adlı eserlerde geçen ifadeye göre, Kadıhân’ın sözü daha ağır basar. Zira Allah Resulü Ramazan’da vitir namazını cemaate kıldırmıştır. Sonra Ramazan gecelerini ihya farz kılınır diye endişe ettiğinden bunu terk etmiştir. Raşid halifeler de vitri cemaatle kılmışlardır. Kim gecenin başında cemaatle vitir kılmayı kaçırırsa, onu gecenin sonunda tek başına kılması daha güzeldir. Çünkü bu durumda cemaatle kılmak artık mümkün değildir. Dolayısıyla bu durum, gecenin başında cemaatle vitir kılmayı terk etmeye delil değildir. 

Bir kimse uyumadan vitir namazını kılıp sonra teheccüde kalkarsa, vitir namazını iade etmez. Çünkü Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: “Bir gecede iki vitir kılınmaz.”

 

الدرس الثالث والتسعون

 

صلاة الوتر -3

 

ومن لم يحسن القنوت يقول: اللهم اغفر لي ثلاث مرات أو {رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ})البقرة:201)، أو يا رب يا رب يا رب. واذا نسي القنوت في الوتر وتذكره في الركوع أو الرفع منه لا يقنت، ولو قنت بعد رفع رأسه من الركوع لا يعيد الركوع ويسجد للسهو لزوال القنوت عن محله الأصلي. ولو ركع الإمام قبل فراغ المقتدي من قراءة القنوت أو قبل شروعه فيه وخاف فوت الركوع تابع إمامه. ولو ترك الإمام القنوت يأتي به المؤتم إن أمكنه مشاركة الإمام في الركوع وإلا تابعه. ولو أدرك الإمام في ركوع الثالثة من الوتر كان مدركا للقنوت فلا يأتي فيما سبق به. ويوتر بجماعة في رمضان فقط، وصلاته مع الجماعة في رمضان أفضل من أدائه منفردا آخر الليل في اختيار قاضيخان قال هو الصحيح، وصحح غيره خلافه.

 

"ومن لم يحسن" دعاء "القنوت" المتقدم، قال الفقيه أبو الليث رحمه الله تعالى "يقول اللهم اغفر لي" ويكررها "ثلاث مرات. أو" يقول "ربنا آتنا في الدنيا حسنة وفي الآخرة حسنة وقنا عذاب النار" في التجنيس، هو اختيار مشايخنا. "أو" يقول "يا رب يا رب يا رب" ثلاثا، ذكره الصدر الشهيد، فهذه ثلاثة أقوال مختارة. 

 

"وإذا نسي القنوت في" ثالثة "الوتر وتذكره في الركوع أو" في "الرفع منه" أي من الركوع "لا يقنت" على الصحيح لا في الركوع الذي تذكر فيه ولا بعد الرفع منه ويسجد للسهو. "ولو قنت بعد رفع رأسه من الركوع لا يعيد الركوع ويسجد للسهو لزوال القنوت عن محله الأصلي" وتأخير الواجب. "ولو ركع الإمام قبل فراغ المقتدي من قراءة القنوت أو قبل شروعه فيه وخاف فوت الركوع" مع الإمام "تابع إمامه"، لأن اشتغاله بذلك يفوِّت واجب المتابعة، فتكون أولى. وإن لم يخف فوت المشاركة في الركوع يقنت جمعا بين الواجبين. 

 

"ولو ترك الإمام القنوت يأتي به المؤتم إن أمكنه مشاركة الإمام في الركوع" لجمعه بين الواجبين بحسب الإمكان. "وإن" كان "لا" يمكنه المشاركة "تابعه" لأن متابعته أولى. "ولو أدرك الإمام في ركوع الثالثة من الوتر كان مدركا للقنوت" حكما "فلا يأتي به فيما سبق به" كما لو قنت المسبوق معه في الثالثة، أجمعوا أنه لا يقنت مرة أخرى فيما يقضيه، لأنه غير مشروع. "ويوتر بجماعة" استحبابا "في رمضان فقط"، عليه إجماع المسلمين، لأنه نقل من وجه. والجماعة في النفل في غير التراويح مكروهة، فالاحتياط تركها في الوتر خارج رمضان. 

 

"وصلاته" أي الوتر "مع الجماعة في رمضان أفضل من أدائه منفردا آخر الليل في اختيار قاضيخان قال" قاضيخان رحمه الله "هو الصحيح"لأنه لما جازت الجماعة كان أفضل، ولأن عمر رضي الله عنه كان يؤمهم في الوتر. "وصححه غيره" أي غير قاضيخان "خلافه" قال في النهاية حكاية هذا، واختار علماؤنا أن يوتر في منزله لا بجماعة، لعدم اجتماع الصحابة على الوتر بجماعة في رمضان، لأن عمر رضي الله تعالى عنه كان يؤمهم فيه وأبي بن كعب كان لا يؤمهم. 

 

وفي الفتح والبرهان ما يفيد: أن قول قاضيخان أرجح لأنه صلى الله عليه وسلم أوتر بهم فيه، ثم بين عذر الترك وهو خشية أن يكتب علينا قيام رمضان. وكذا الخلفاء الراشدون صلوه بالجماعة، ومن تأخر عن الجماعة فيه أحب صلاته آخر الليل، والجماعة إذ ذاك متعذرة، فلا يدل على أن الأفضل فيه ترك الجماعة أول الليل انتهى. وإذا صلى الوتر قبل النوم ثم تهجد لا يعيد الوتر لقوله صلى الله عليه وسلم: "لا وتران في ليلة".

Author: Rasim HANER - min read. - Post Date: 10/26/2021