Haccın farz ve Vacipleri

 Hac, Şevval, Zilkade ve Zilhicce ayının ilk on gününde, hususi bir kısım fiillerle, özel mekanları ziyaret etmek demektir. Ömürde bir defa yapılması farz olup, en sahih görüşe göre, farz olur olmaz yapılması gerekmektedir.  Haccın farz olmasının şartları sekizdir: Müslüman, akıllı, bâliğ, hür olmak, Haccın vaktinin gelmiş olması, hacca gidip gelecek kadar bir nafakaya (yeme içme masrafları) sahip olmak, yol masraflarını karşılayabilmek. Mekke ve çevresinde yaşayanlar yürüyerek Hacca gidebilecek durumda iseler onlar için binek ve yol masrafını karşılama şartı yoktur.  Yol masrafı, insanın kendisinin ve ailesinin hacdan dönünceye kadarki nafakasından arta kalanından karşılanmalıdır. Nafakadan tasarrufta bulunarak yol parası karşılanmaz. Ayrıca hayat için zaruri olan şeyler de yol masrafı için harcanmaz. Ev, ev eşyaları, meslek aletleri gibi.. Diğer yandan kişinin borcu varsa, yol ücreti, borçtan arta kalan kısımdan ödenmelidir. Darülharpte müslüman olan kişinin, haccın farz olduğunu bilmesi şarttır. Darülislamda olan kimseye, birisinin haccın farz olduğunu söylemesi şart değildir. Çünkü zaten o bunu bilmekle mükelleftir. Ara Haccın eda edilebilmesinin şartları beştir: Beden sağlığı, hacca mani bir şeyin olmaması, yol güvenliği, kadının iddet bekliyor olmaması, yine kadının kocasının, kan bağından oluşan ve hatta süt emme ve evlilik yoluyla da olsa bir müslüman, güvenilir, akıllı bir mahreminin ona eşlik etmesi. Aynı şartlarda bir kadının kadına eşlik etmesi, hac için yeterli değildir. Yol güvenliği konusunda, yolun genel haline itibar edilir.  Haccın edasının  sahih olması için iki şart: İhramlı ve müslüman olmak. İki rükün: Arafat’ta az da olsa vakfe yapmak. Bunun zamanı, Zilhicce’nin dokuzuncu günü zevalden itibaren kurbanın birinci günü sabah namazı vakti girinceye kadardır. Tabi bu vakitten önce cimada (cinsi münasebet) bulunmamış olması şarttır. Bir de Arafat’tan döndükten sonra ifaza tavafından bulunmak. Bunun da vakti, kurbanın birinci günü sabah namazı vakti girdikten sonradır.  Haccın vaciplerine gelince: Mikat mahallerinde ihrama girmek, Arafat vakfesini güneş batıncaya kadar uzatmak, kurbanın birinci günü sabah namazı vakti girdikten güneş doğuncaya kadar Müzdelife vakfesi yapmak, şeytan taşlamak, kıran ve temettu haccı yapanların kurban kesmeleri, tıraş olmak ve bunu Harem-i şerifte, kurban günlerinde yapmak, hac günlerinde Safa ile Merve arasında sa’y yapmak, sa’yi tavaftan sonra yapmak, sa’yi bir özür olmadıkça yürüyerek yapmak, sa’ye Safa’dan başlamak, veda tavafı yapmak, tavafa Hacerü’l-esved’den başlayıp sağ tarafa doğru gitmek, tavafı bir özür olmadıkça yürüyerek yapmak, abdestli ya da gusül abdestli olmak, vücudun örtülmesi gereken yerlerini örtmek. Ayrıca mahzurlu şeyleri terk etmek: Erkeklerin dikişli elbise giymeleri, baş ve yüzlerini örtmeleri, kadınların yüzlerini örtmeleri, müstehcen konuşma, günahlara açık yaşama, tartışma, kavga etme, kara hayvanlarını avlama ya da avlanması için işaret ve rehberlik etme gibi..   

الدرس الحادي والعشرون

كتاب الحج

هو زيارة بِقاع مخصوصة بفعل مخصوص في أشهُره وهي شوال وذو القعدة وعشر ذي الحجة، فرض مرة على الفور في الأصح.

وشروط فرضيته ثمانية على الأصح: الإسلام، والعقل، والبلوغ، والحرية، والوقت، والقدرة على الزاد ولو بمكة بنفقة وسط. والقدرة على راحلة مختصة به أو على شِقِّ مَحمِل بالْمِلك أو الإجارة لا الإباحة والإعارة لغير أهل مكة ومن حولهم، إذا أمكنهم المشي بالقدم والقوة بلا مشقة وإلا فلا بد من الراحلة مطلقا. وتلك القدرة فاضلة عن نفقته ونفقة عياله إلى حين عَوْده وعما لا بد منه - كالمنزل وأثاثه وآلات المحترفين - وقضاء الدين. ويشترط العلم بفرضية الحج لمن أسلم بدار الحرب والكونُ بدار الإسلام.

وشروط وجوب الأداء خمسة على الأصح: صحة البدن، وزوال المانع الحسي عن الذهاب للحج، وأمن الطريق، وعدم قيام العِدة، وخروج محرم ولو من رضاع أو مصاهرة مسلم مأمون عاقل بالغ أو زوج لا امرأة في سفر. والعبرة بغلبة السلامة بَرا وبحرا على المفتى به.

ويصح أداء فرض الحج بأربعة أشياء للحر: الإحرام والإسلام وهما شرطان. ثم الإتيان بركنيه وهما: الوقوف محرما بعرفات لحظة من زوال يوم التاسع إلى فجر يوم النحر، بشرط عدم الجماع قبله محرما. والركن الثاني هو أكثر طواف الإفاضة في وقته وهو ما بعد طلوع فجر النحر.

وواجبات الحج: إنشاء الإحرام من الميقات، ومد الوقوف بعرفات إلى الغروب، والوقوف بالمزدلفة فيما بعد فجر يوم النحر وقبل طلوع الشمس، ورمي الجمار، وذبح القارن والمتمتع، والحلق وتخصيصه بالحرم وأيام النحر وتقديم الرمي على الحلق ونحر القارن والمتمتع بينهما، وإيقاع طواف الزيارة في أيام النحر، والسعي بين الصفا والمروة في أشهر الحج، وحصوله بعد طواف معتد به، والمشي فيه لمن لا عذر له، وبداءة السعي من الصفا، وطواف الوداع، وبداءة كل طواف بالبيت من الحجر الأسود، والتيامن فيه والمشي فيه لمن لا عذر له، والطهارة من الحدثين، وستر العورة، وترك المحظورات كلُبس الرجل الْمَخيط وستر رأسه ووجهه وستر المرأة وجهها والرفث والفسوق والجدال وقتل الصيد والإشارة إليه والدلالة عليه.